Tháng 6 năm 2012, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam đã thông qua Luật số 14/2012/QH13 - Luật Phổ biến giáo dục pháp luật.
Luật này chính thức có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2013. Luật Phổ
biến, giáo dục pháp luật ra đời đã quy định và khẳng định hơn nữa quyền được
thông tin về pháp luật và trách nhiệm tìm hiểu, học tập pháp luật của công dân;
nội dung, hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật; trách nhiệm của cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền và các điều kiện bảo đảm cho công tác phổ biến,
giáo dục pháp luật. Tại Điều 8 của Luật quy định: Ngày 09 tháng 11 hằng năm là
Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Mục đích của ngày này
là nhằm tôn vinh Hiến pháp và pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật
đối với cán bộ, công chức, viên chức, Nhân dân và doanh nhân.
Hiện nay, trên thế giới có khoảng 40 quốc gia tổ chức
"Ngày Pháp luật" hay Ngày Hiến pháp như một ngày hội hằng năm để kỷ
niệm ngày ký, ngày ban hành Hiến pháp của nước mình.
Ở nước ta, theo quy định tại Điều 8 Luật phổ biến, giáo dục
pháp luật số 14/2012/QH13 ngày 20/6/2012 thì: Ngày 09 tháng 11 hằng năm là Ngày
Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức
nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho
mọi người trong xã hội.
Việc Quốc hội lựa chọn ngày 9/11 là ngày pháp luật vì vào
ngày này cách đây 75 năm, Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thông
qua bản Hiến pháp đầu tiên của nước ta - Hiến pháp năm 1946. Đây là một sự kiện
chính trị-pháp lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng mở đầu con đường phát triển
mới của lịch sử lập hiến của đất nước. Ngày 09/11/1946, bản Hiến pháp
đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa được ban hành. Sau
Hiến pháp năm 1946, nước ta đã có thêm 4 Hiến pháp (1959, 1980, 1992, 2013),
những giá trị dân chủ, quyền con người, quyền công dân, tư tưởng và mô hình
tổ chức nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân được ghi nhận trong
Hiến pháp năm 1946 luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt tất cả các Hiến pháp và
toàn bộ hệ thống pháp luật của nước ta
Chính vì vậy, mục đích, ý nghĩa quan trọng của Ngày Pháp luật
là để nhân dân thể hiện tinh thần tôn vinh các giá trị, vai trò đặc biệt quan
trọng của Hiến pháp, pháp luật trong cuộc sống của mỗi con người và trong sự
phát triển của quốc gia, sự hưng thịnh của dân tộc, đồng thời qua đó làm cho
tinh thần thượng tôn pháp luật thực sự thấm sâu vào ý thức, hành vi, hoạt động
của mọi người dân, của cơ quan, tổ chức và của toàn xã hội.
Thứ nhất, thượng tôn Hiến pháp và pháp luật: Ngày Pháp luật được
tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh Hiến pháp và pháp luật, đề cao giá trị của Hiến
pháp và pháp luật trong nhà nước pháp quyền, giáo dục ý thức thượng tôn pháp
luật cho mọi người trong xã hội. Với ý nghĩa đó, mọi tổ chức, cá nhân tập trung
nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật, góp phần đưa các quy định của pháp luật đi vào
cuộc sống, từ đó lan tỏa sâu rộng để tất cả các ngày trong năm đều là Ngày Pháp
luật.
Thứ hai, xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ ứng xử phù hợp với
quy định của Hiến pháp và pháp luật: Pháp luật của nước ta đảm bảo nguyên tắc
công bằng, minh bạch, ghi nhận, bảo vệ, bảo đảm quyền - lợi ích cho mỗi cá nhân
và sự hài hòa các loại lợi ích trong xã hội. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm
tôn vinh hiến pháp, pháp luật; xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ, hành vi
ứng xử phù hợp với quy định của hệ thống pháp luật, ý thức bảo vệ pháp luật của
toàn dân.
Thứ ba, đề cao giá trị con người, xây dựng nhân cách tạo nên sự
bền vững của ý thức pháp luật, của kỷ cương, phép nước: Ngày Pháp luật được tổ
chức nhằm đề cao giá trị con người, xây dựng nhân cách; đề cao ý thức làm chủ,
tôn trọng kỷ luật, tự do trong khuôn khổ pháp luật; coi trọng các giá trị đạo
đức tốt đẹp; ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước, xây dựng lối
sống, nếp sống văn hoá; bồi dưỡng ý thức và năng lực phát huy giá trị văn hoá
dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại là những điều kiện quan trọng góp
phần hình thành con người về mặt tâm hồn, nhân cách, để mỗi con người tự ý thức
về mình, về cộng đồng, về dân tộc, về đất nước. Đây chính là yếu tố tạo nên sự
bền vững của ý thức pháp luật, của kỷ cương, phép nước.
Thứ tư, nâng cao hiệu quả xây dựng, phổ biến, giáo dục pháp
luật và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền của
Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân:
Thứ năm, hướng tới xây dựng nền văn hóa pháp lý: Văn hóa pháp
luật rất hiện hữu, được thể hiện hàng ngày ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của
nhà nước, cá nhân và xã hội, trong nội dung, thực hành, áp dụng Hiến pháp, pháp
luật, trong tất cả những vấn đề liên quan đến con người, quyền, tự do, trách
nhiệm của con người. Để hình thành nền văn hóa pháp luật, cần phải xây dựng lối
sống tôn trọng pháp luật. Lối sống theo pháp luật thể hiện một trạng thái
thường xuyên, thường ngày, được tạo lập từ các ứng xử theo pháp luật ở mọi lúc,
mọi nơi, mọi hoàn cảnh; không đơn thuần chỉ là một hành động nhất thời mà trở
thành thói quen. Do vậy, Ngày Pháp luật có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc
đề cao giá trị của pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, hướng mọi tổ chức, cá
nhân tính tích cực tham gia với hành vi, thái độ xử sự pháp luật đúng đắn, đề
cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân công dân trong học tập,
tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật. Qua đó, góp phần nâng cao ý
thức và niềm tin pháp luật, từng bước xây dựng và củng cố các giá trị văn hóa
pháp lý trong cuộc sống xã hội. Đồng thời, đây còn là mô hình để vận động,
khuyến khích, kêu gọi toàn thể Nhân dân chung sức, đồng lòng vì sự nghiệp xây
dựng và hoàn thiện Nhà nước, phát huy triệt để tinh thần đại đoàn kết toàn dân
tộc cùng tích cực hành động vì một Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh./.